W każdej sytuacji, w której otrzymujemy odszkodowanie, konieczne jest przeanalizowanie, czy otrzymana kwota jest zwolniona z podatku.

Czy odszkodowanie jest opodatkowane?

Przepisy Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych przewidują liczne zwolnienia dla odszkodowań, zadośćuczynień i innych kwot otrzymanych przez osoby fizyczne tytułem wyrównania doznanego uszczerbku w majątku lub na zdrowiu. Zwolnienia te jednak są wyjątkiem od zasady, zgodnie z którą odszkodowania podlegają opodatkowaniu, więc każdorazowo należy upewnić się, czy również w naszej indywidualnej sytuacji, przysługuje nam zwolnienie.

Przywołana wyżej ustawa reguluje i określa zwolnienie z podatku dla otrzymanych odszkodowań lub zadośćuczynień, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych – np. z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w Kodeksie Pracy.

 

Opodatkowanie odszkodowania, a prawo

Tak sformułowany zakres zwolnienia jest szeroki i mało precyzyjny, co w konkretnych przypadkach może wywołać wątpliwości czy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania czy zadośćuczynienia wynikają wprost z przepisów.  W gąszczu przepisów trudno jednoznacznie określić, czy otrzymane odszkodowanie w związku z wypadkiem zawsze i w całości podlega zwolnieniu z obowiązku uregulowania podatku. Wydawać by się mogło, że zasada jest prosta, ponieważ tego typu odszkodowanie ma zrekompensować powstały w majątku uszczerbek, a tym samym trudno uznać, że poszkodowany otrzymuje więcej, niż tak naprawdę stracił. Niestety, nawet od tej zasady są wyjątki.

 

Wyjątki od reguły

Zasadą jest, iż otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania powstały bezpośrednio z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw są wolne od podatku. Wyjątkiem od tej reguły są podlegające opodatkowaniu następujące odszkodowania:

• zadośćuczynienie uzyskane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą
• odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, otrzymane również na podstawie wyroku lub ugody sądowej.

Co do zasady, zwolnienie z obowiązku podatkowego nie ma zastosowania w przypadku uzyskania następujących kwot:

• określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę
• odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników
• odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym
• odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji
• odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą
• odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali podatkowej lub tzw. podatkiem liniowym
• odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

 

Co do zasady, ze zwolnienia korzystają następujące należności:

• odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie – tym samym, poszkodowany nie musi płacić podatku dochodowego od tak otrzymanych należności, o ile te uregulowane zostały w decyzji sądu
• odszkodowania w postaci renty, otrzymane na podstawie przepisów prawa cywilnego w przypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, przez poszkodowanego, który utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej, albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość
• kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych.

 

Podatek od odsetek od odszkodowań

Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych określa terminy likwidacji szkody. Dodatkowo, odnośnie do wszystkich zobowiązań odszkodowawczych mogą mieć zastosowanie zapisy Kodeksu cywilnego. Na mocy tych zapisów poszkodowany jest uprawniony do rekompensaty za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Jeżeli nie zostanie zachowany wymagany termin, wierzyciel (poszkodowany) może żądać od dłużnika (zobowiązanego do wypłaty świadczenia) wypłaty odsetek za opóźnienie.

Zgodnie z art. 481 k.c. nie ma znaczenia, czy w związku z opóźnieniem wypłaty wierzyciel poniósł dodatkową stratę ani czy zwłoka wynikała z okoliczności, na które dłużnik nie miał wpływu.

Odsetki za opóźnienie wypłaty odszkodowania wykraczają poza należną rekompensatę za powstałą szkodę, której głównym celem jest wyrównanie poniesionej straty (doznanego uszczerbku). Stanowią zatem swoiste „wzbogacenie się” poszkodowanego i tym samym nie można ich zwolnić od podatku dochodowego od osób fizycznych. Poszkodowany jest zobowiązany do wykazania ich w zeznaniu rocznym jako przychód opodatkowany na ogólnych zasadach lub zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych w odniesieniu do podatników tego ryczałtu.

Pomożemy Ci odzyskać stabilność i spokój. Sprawdź naszą ofertę.