Wszystkie długi należy spłacać. Ta powszechnie znana zasada często jednak staje się powodem sporów, które swój koniec mogą mieć nawet przed sądem. Zaciągając kredyt czy pożyczkę zgadzamy się na warunki ich spłaty. Co jednak w przypadku, gdy to my stajemy się wierzycielem, a dłużnik – pomimo zawartej wcześniej umowy – nie planuje dotrzymać umówionych terminów? Jakie prawa ma wierzyciel, a także jakie ciążą na nim obowiązki?

 

Kto to jest wierzyciel?

Zawierając umowę, w której jedna strona jest zobowiązana do określonego działania lub  po prostu do zapłaty wskazanej kwoty, a druga strona ma prawo domagać się zapłaty lub działania opisanego umową – mamy do czynienia z wierzycielem i dłużnikiem.  W polskim prawie nie ma ściśle określonej definicji wierzyciela, jednak w art. 353 kc znaleźć możemy wyjaśnienie konstrukcji zobowiązania, w której występują oba te podmioty.

Art. 353. [Zobowiązanie]

• 1. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.

Na tej podstawie możemy określić, że  w przypadku zaciągnięcia przez nas pożyczki – czy to w banku czy u znajomej osoby –  osoba ta lub bank  stają się wierzycielem. Wierzyciel może  wymagać od nas spłaty świadczenia lub wykonania określonej czynności (np. zagwarantowania przez biuro podróży odpowiedniego zakwaterowania po wykupieniu wycieczki) W tej sytuacji świadczenie to staje się długiem dla dłużnika, a wierzytelnością dla wierzyciela.

 

Kto może zostać wierzycielem?

Niezależnie czy dług zaciągnięty został u znajomego czy w firmie pożyczkowej każdy z nich dostaje miano wierzyciela. Wierzycielem może zostać każda osoba fizyczna oraz prawna – czyli np. członek rodziny, SKOK, spółka handlowa czy bank.

Jakie prawa ma wierzyciel?

Udzielając pożyczki czy świadczenia wierzyciel zakłada, że dłużnik w odpowiednim czasie wywiąże się z nawiązanej umowy. Dlatego też podstawowym prawem wierzyciela jest prawo do odzyskania pożyczonych środków – często są one powiększone o odsetki, prowizje czy dodatkowe opłaty.

Jednak nie zawsze do tego dochodzi. W takiej sytuacji wierzyciel może, a nawet powinien dochodzić swoich praw. Może w tym celu podejmować próby kontaktu z dłużnikiem, negocjować i ustalać nowy plan spłaty.

Jeżeli jednak żadne z podejmowanych działań nie przynosi efektu – w telefonie słychać głuchy sygnał, a dłużnik zapadł się pod ziemię – sprawa może trafić na ścieżkę sądową, a do gry wejść firma windykacyjna. W toku postępowania sąd wydaje wyrok nadając mu klauzulę wykonalności, co daje wierzycielowi prawo do wskazania, co do zasady, dowolnego komornika działającego na terenie Polski, który zajmie się egzekucją należności.  Szczególnym wypadkiem jest jednak egzekucja na nieruchomości, wówczas właściwy jest komornik zgodnie z miejscem położenia nieruchomości.

Obowiązki wierzyciela wobec dłużnika

Warto również pamiętać, że nawet w przypadku złamania umowy przez dłużnika ma on swoje prawa. Wierzyciel nie może żądać spłaty wyższej sumy, niż to wynika z samej umowy i przepisów prawa. Musi on także – jeżeli sprawa swoje rozwinięcie ma na sali sądowej – wskazać nie tylko wysokość kwot, których zapłaty żąda, ale także opisać odpowiednią podstawę do swoich żądań, np. może być to treść umowy.

Podczas późniejszego etapu dochodzenia swoich praw wierzyciel ma również obowiązek prawidłowego przeprowadzenia egzekucji. To on musi przygotować wniosek egzekucyjny, w którym wskaże, jakie czynności powinien podjąć wyznaczony przez niego komornik. Dodatkowo powinien we wniosku określić majątek dłużnika, z którego ma zostać wykonana egzekucja, o ile posiada o nim wiedzę.

 

Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika

Dochodzenia swoich praw przez wierzyciela nie należy jednak w Polsce do zadań najłatwiejszych. Jak praktyka pokazuje częstymi przypadkami są próby ukrywania majątku przez dłużników lub też upłynnienie majątku, który miałby stać się celem windykatora.

Pomocna w takich przypadkach może być instytucja  skargi paulińskiej. Skarga pozwala wierzycielowi na zakwestionowanie przed sądem działań dłużnika, często wykonywanych z osobami trzecimi, których celem było  uniemożliwienie lub zagrożenie w zaspokojeniu wierzyciela.

 

Proces dochodzenia wierzytelności w przypadkach, gdy dłużnik nie dotrzymuje ustalonych w umowie zasad lub tym bardziej jeżeli zaczyna działać umyślnie na szkodę wierzyciela, może być szczególnie długi i wymagający. Warto w tym czasie mieć wsparcie specjalisty, który pomoże wywalczyć należne świadczenia – także na drodze sądowej i windykacyjnej.