Terminy „zadośćuczynienie” i „odszkodowanie” często stosowane są wymiennie. To błąd, ponieważ prawo nadaje im różne znaczenia. Gdy jako poszkodowani dochodzimy roszczeń, konieczne jest ich rozróżnienie.

Co to jest zadośćuczynienie?

Zadośćuczynienie to świadczenie pieniężne, którego wypłata ma na celu złagodzenie doznanych cierpień psychicznych lub fizycznych. Zadaniem zadośćuczynienia jest wyrównanie szkody w postaci skutków doznanej krzywdy.

Polski ustawodawca zwrotu zadośćuczynienie używa w kontekście różnych roszczeń, w zależności od tego, jakie zdarzenie wywołało daną krzywdę. Możemy więc mieć do czynienia z cierpieniem związanym m.in. z takimi zdarzeniami jak:

• szkoda wywołana przez zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej, ze względów słuszności (podstawa prawna: art. 417(2) kodeksu cywilnego)
• uszkodzenia ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia (art. 445 § 1 kodeksu cywilnego)
• pozbawienie wolności oraz skłonienie za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu (art. 445 § 2 kodeksu cywilnego)
• utrata osoby najbliższej (art. 446 § 4 kodeksu cywilnego)
• naruszenie dóbr osobistych (art. 448 kodeksu cywilnego).

Konieczne jest też wyjaśnienie, czym jest krzywda, która determinuje zasadność zadośćuczynienia i wpływa na wysokość kwot zasądzanych przez sądy z tego tytułu. Krzywda, w odróżnieniu od szkody, ujmowana jest w wymiarze niematerialnym. Identyfikuje się ją z cierpieniem psychicznym bądź fizycznym doznawanym i odczuwanym przez poszkodowanego. Zadośćuczynienie nie jest tym samym związane z koniecznością wykazywania, że poszkodowany poniósł jakiekolwiek straty finansowe.

 

Co wpływa na wysokość zadośćuczynienia?

Na wysokość zadośćuczynienia za krzywdę związaną z uszkodzeniami ciała lub rozstrojem zdrowia (art. 445 § 1 kodeksu cywilnego) mają wpływ następujące czynniki: rozmiar cierpień psychicznych i fizycznych, stopień uszczerbku na zdrowiu, charakter uszczerbku (trwały, czasowy), ich nasilenie i czas trwania, nieodwracalność następstw wypadku, kalectwo i jego stopień, oszpecenie, rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiowa, konieczność korzystania ze wsparcia bliskich.

Ustalając wysokość zadośćuczynienia za krzywdę związaną ze śmiercią osoby bliskiej (art. 446 § 4 kodeksu cywilnego) pod uwagę bierze się: rozmiar negatywnych emocji doznanych przez osoby bliskie zmarłego, intensywność cierpień psychicznych wywołanych śmiercią osoby najbliższej (rozpacz, smutek, żal, bezsilność, tęsknota, lęk, gniew), poczucie osamotnienia po śmierci zmarłego, niezdolność do odczuwania radości i szczęścia, dolegliwości fizyczne (zaburzenia snu, apetytu, problemy z koncentracją, pogorszenie stanu zdrowia), rolę, jaką w rodzinie pełniła osoba zmarła oraz to, jak śmierć osoby najbliższej wpłynęła na funkcjonowanie pozostałych członków rodziny, jak będą oni umieli odnaleźć się w nowej rzeczywistości i czy są zdolni zaakceptować obecny stan rzeczy.

 

Co to jest odszkodowanie?

Odszkodowanie, w odróżnieniu od zadośćuczynienia, związane jest głównie ze sferą zewnętrzną. Wypłata odszkodowania ma na celu wyrównanie poniesionej przez poszkodowanego straty materialnej, finansowej. Odszkodowania dzielimy na wynikające ze szkód majątkowych oraz powiązane ze szkodami na osobie. W zakresie szkód osobowych, niezbędne jest odróżnienie odszkodowań związanych z:

• uszkodzeniami ciała lub wywołaniem rozstroju zdrowia (art. 444 § 1 kodeksu cywilnego)
• znacznym pogorszeniem się sytuacji życiowej, wynikającym ze śmierci osoby najbliższej (art. 446 § 3 kodeksu cywilnego).

 

Co wpływa na wysokość odszkodowania?

Poszkodowany może żądać od podmiotu odpowiedzialnego za szkodę rekompensaty wszelkich koniecznych i celowych wydatków związanych z powstałą szkodą. Mogą to być, między innymi, szeroko pojęte koszty leczenia (np. porady lekarskie, zakup leków, zabiegi medyczne i rehabilitacyjne, opieka pielęgniarska itp.), a także koszty dojazdów do placówek medycznych, koszty specjalnej diety czy koszty przygotowania do wykonywania innego zawodu. Wysokość odszkodowania stanowi sumę kosztów, które osoba poszkodowana musiała ponieść oraz korzyści, które utraciła (na przykład, gdy uszczerbek na zdrowiu uniemożliwił poszkodowanemu dalsze wykonywanie pracy).

Śmierć osoby najbliższej może uprawniać nas do dochodzenia należności, które obejmują kwestie ściśle majątkowe (np. utrata zarobków osiąganych przez osobę zmarłą) oraz niemajątkowe (np. utrata wsparcia psychicznego w sytuacjach bytowych, utrata wsparcia osoby najbliższej w przyszłości). Wysokość odszkodowania ustala się wówczas poprzez kryteria wypracowane przez orzecznictwo i doktrynę, np.: rozmiar negatywnych następstw natury majątkowej, stan zdrowia i wiek osoby dochodzącej odszkodowania, jej warunki i trudności życiowe, stosunki rodzinne i majątkowe, porównanie obecnej sytuacji osoby dochodzącej odszkodowania z sytuacją, w której ta osoba znajdowałaby się, gdyby nie doszło do śmierci osoby bliskiej.

 

Zadośćuczynienie a odszkodowanie

Zadośćuczynienie i odszkodowanie to dwa różne roszczenia, które spełniają różne zadania.  Aby ustalić, jakiego rodzaju roszczenia nam ostatecznie przysługują oraz co wpływa na ich wysokość, warto skorzystać z pomocy profesjonalnej kancelarii odszkodowawczej – bez względu na to, czy dochodzimy roszczenia od sprawcy zdarzenia czy od jego ubezpieczyciela. Zadośćuczynienie i odszkodowanie to twoje prawo.

Zapoznaj się z naszą ofertą i razem odnajdźmy drogę powrotną do spokoju.