Co orzekł TSUE?

Wyrokiem z dnia 3 października 2019 r. w sprawie C-260/18 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) odpowiedział na pytania Sądu Okręgowego w Warszawie, który obecnie rozpoznaje sprawę państwa Dziubaków, dotyczącą zawartego przez nich kredytu indeksowanego do franka szwajcarskiego w Raiffeisen Bank International AG.

Warszawski sąd zapytał, jak powinien postąpić, jeśli stwierdzi w konkretnej umowie kredytowej nieuczciwe warunki umowy (czyli klauzule abuzywne). Czy taka umowa może być „naprawiona” (uzupełniona w określony sposób), czy też należy ją unieważnić?

Trybunał uznał, że w zawartych w Polsce umowach kredytu indeksowanego klauzule abuzywne, dotyczące różnic kursowych, nie mogą być zastąpione przepisami ogólnymi polskiego prawa cywilnego. W konsekwencji TSUE uznał, że to do polskiego sądu należy ocena, czy umowa kredytu, zawierająca nieuczciwe warunki dotyczące różnic kursowych, może zostać utrzymana w mocy po usunięciu z niej mechanizmu indeksacji czy też konieczne będzie stwierdzenie jej nieważności. Co istotne, możliwość utrzymania umowy kredytowej państwa Dziubaków po usunięciu spornych postanowień jest zdaniem TSUE co najmniej niepewna.

Jakie skutki ma wyrok TSUE?

Do Sądu Okręgowego, który skierował do TSUE pytania prejudycjalne, należy teraz rozstrzygnięcie sprawy, ale zgodnie ze stanowiskiem, wyrażonym przez TSUE w udzielonych odpowiedziach. Co ważne, orzeczenie to wiąże w ten sam sposób inne polskie sądy, które rozważać będą podobną problematykę.

Należy pamiętać, że wyrok TSUE nie oznacza automatycznego przewalutowania udzielonych kredytów. Wyrok nie prowadzi także do stwierdzenia nieważności jakiejkolwiek umowy – a jedynie daje do tego zielone światło, co jednak musi być rozważone przez sąd w każdej indywidualnej sprawie.

Konsumenci mają dwa wyjścia: porozumieć się z bankiem albo skierować sprawę do sądu, dochodząc przysługujących im praw.

Co może zyskać konsument w sporze z bankiem?

Zanim zapadł omawiany wyrok TSUE, polskie sądy, stwierdzające niedozwolony mechanizm indeksacji, najczęściej utrzymywały umowy kredytu po jego przewalutowaniu z oprocentowaniem wg stawki LIBOR.

Po wyroku TSUE konsument może wybrać pomiędzy „odwalutowaniem” kredytu a stwierdzeniem jego nieważności.

Ocena,  które żądanie powinien zgłosić konsument („odwalutowanie” czy stwierdzenie nieważności umowy), powinna być poprzedzona wnikliwą analizą:

• treści umowy kredytu
• etapu realizacji umowy kredytu, tj. czy nastąpiła całkowita lub częściowa spłata kredytu
• pozostałych okoliczności związanych z zawarciem umowy kredytu, wykonaniem tej umowy, w tym dokonanych w treści umowy zmian.