Zadośćuczynienie to świadczenie przysługujące w przypadku tzw. szkód na osobie o charakterze niemajątkowym. Zasadniczą jego rolą jest kompensacja, czyli naprawienie krzywdy. Ma ono stanowić pewnego rodzaju złagodzenie cierpień fizycznych i psychicznych poszkodowanego.

Kwestie zadośćuczynienia reguluje Kodeks cywilny (art. 445 k.c., art. 446 § 4 k.c. oraz art. 448 k.c.). Kodeks cywilny daje poszkodowanemu możliwość dochodzenia zapłaty od osoby lub podmiotu odpowiedzialnego odpowiednich kwot stanowiących zadośćuczynienie za powstałą po jego stronie krzywdę.

Przywołane artykuły są źródłem roszczeń zarówno osób pośrednio poszkodowanych, czyli osób, których krzywda wynika ze śmierci kogoś bliskiego (art. 446 § 4 k.c. oraz art. 448 k.c.), jak też bezpośrednio poszkodowanych, czyli tych, których krzywda wynika np. z doznanych w wypadku obrażeń (art. 445 k.c.).

Zadośćuczynienie a krzywda

Zadośćuczynienie jest bezpośrednio związane z doznaną przez poszkodowanego krzywdą.

Omawiając pojęcie zadośćuczynienia, warto wytłumaczyć, czym jest krzywda, determinująca zarówno zasadność roszczenia, jak i jego wysokość. Krzywda jest ujmowana w wymiarze niematerialnym, co oznacza cierpienie natury psychicznej bądź fizycznej. Zadośćuczynienie nie wymaga zatem wykazania przez poszkodowanego powstania jakichkolwiek strat czy uszczerbku finansowego.

Jednorazowy charakter zadośćuczynienia

Zadośćuczynienie ma jednorazowy charakter i funkcję kompensacyjną. Ma wynagrodzić poszkodowanemu wszystkie negatywne skutki, będące wynikiem zdarzenia stanowiącego podstawę dochodzenia zadośćuczynienia. Wypłacając zadośćuczynienie ubezpieczyciel, czy też sprawca szkody, powinien uwzględnić cały rozmiar konsekwencji zaistniałych w życiu poszkodowanego i dopiero wtedy ustalić wysokośćnależnych poszkodowanemu kwot.

Zadośćuczynienie powinno rekompensować rozmiar i charakter doznanej krzywdy

Aktualna linia orzecznicza wskazuje na konieczność należytego określenia wysokości kwoty przyznawanej z tytułu zadośćuczynienia. Powinna ona być „odpowiednia” do rozmiaru i charakteru krzywdy, jakiej doznał poszkodowany. Ponieważ pojęcie krzywdy jest terminem nieostrym, trudno jest matematycznie wyliczyć wartość roszczeń przysługujących poszkodowanemu. W tej kwestii warto skorzystać z pomocy doświadczonej w podobnych sprawach kancelarii prawnej.

Orzecznictwo wskazuje, że z jednej strony zadośćuczynienie nie może prowadzić do bezpodstawnego wzbogacenia osoby uprawnionej. Z drugiej strony zadośćuczynienie musi być przyznane w takiej wysokości, która będzie odczuwalna ekonomicznie dla poszkodowanego i choć w pewnym stopniu pozwoli złagodzić i zrekompensować jego krzywdę. Zadośćuczynienie nie może zatem mieć wartości symbolicznej, nieproporcjonalnej do rozmiaru oraz zakresu doznanej i przeżywanej przez poszkodowanego krzywdy.

Następstwo prawne w przypadku dochodzenia zadośćuczynienia

Możliwość starania się o zadośćuczynienie mają też spadkobiercy poszkodowanego. Aby zadośćuczynienie przeszło na spadkobierców, należy jednak spełnić kilka kryteriów.

Pierwszym i najważniejszym warunkiem jest wytoczenie powództwa jeszcze za życia uprawnionego. Występuje on wówczas przed sądem w charakterze powoda. W momencie jego śmierci spadkobiercy mają prawo wstąpienia do przedmiotowej sprawy w jego miejsce, jednak nie jest to uprawnienie bezwarunkowe. Spadkobiercy poszkodowanego muszą wykazać, że nabyli spadek po zmarłym – zobowiązani są przedstawić w sądzie potwierdzenie tego faktu w jednym z dwóch dokumentów: w postanowieniu o stwierdzeniu nabyciu spadku, które wydaje sąd, lub w akcie poświadczenia dziedziczenia, które sporządza notariusz.

Zadośćuczynienie jest świadczeniem mocno indywidualnym, a co za tym idzie, oszacowanie jego wysokości może stanowić problem dla poszkodowanego. Z tego też względu ubiegając się o świadczenie warto skontaktować się ze specjalistą, który weźmie pod uwagę wszystkie istotne czynniki, mogące mieć wpływ na jego wysokość.